Dilatasyon Derzi Nedir? Ne İşe Yarar?

Özellikle inşaat sektöründe adını duyduğumuz dilatasyon; tıp ve fizik alanında da kendini gösterir. Mühendislik ve mimarlık alanında kullanılan dilatasyon derzi, yapı güvenliğini teminat altına alan uygulamalardan biridir. Peki ayrıntılarıyla dilatasyon nedir, nasıl yapılır ve depreme olan etkisi nedir? Bu kavrama dair merak ettiklerinizi yanıtladık!

Dilatasyon Derzi Nedir?

Dilatasyonun anlamı, genişleme ve genleşmedir. Yüksek katlı ve geniş oturumlu yapı inşaatında bilinçli bırakılan boşlukları ifade eder. Bu boşluklar, yapının dış etkenlere karşı genleşmesini ve genişlemesi sağlamak için bırakılır. İnşaatta dilatasyon derzi özellikleri şu şekildedir:

• Yapının elastiğini artırmak amacıyla farklı kalınlıkta ve genişlikte yapılabilir,
• Yapı dayanıklılığını ve esnekliğini artırmakla beraber
• Çevresel faktörlerden kaynaklı sıcaklık değişimi, genleşme, büzülme gibi sorunları önler,
• Yapının dayanıklılığını artırırken uzun ömürlü olmasına da etki eder,
• Farklı parçaları bir arada tutarak yapının sağlamlığını artırır,
• Isıdan kaynaklı genleşme ve büzülmeleri absorbe eder.

Dilatasyon derzi ayrıca zeminin yapısına göre farklı çeşitlerde de yapılabilir. Örneğin deprem derzi, Bina Deprem Yönetmeliği gereğince her 6 metrede 3 cm’lik boşluk bırakılarak yapılan bir dilatasyon şeklidir. Diğer dilatasyon derzi çeşitleri de şu şekilde sıralanır:

• Titreşim Derzi
• Hareket Derzi
• Genleşme Derzi

Dilatasyon nedir, inşaattaki anlamı ne demek sorularını yanıtladık. Şimdi de bu derzlerin genel işlevlerinden söz açalım.

Dilatasyon Derzi Ne İşe Yarar?

Dilatasyonun yapılma amacı, bazı yapı düzensizlikleri önlemektir. Mesela ısı değişiminden kaynaklı olarak bazı yapı malzemeleri genleşebilir. Yapılacak derz, genleşme veya büzülmeyi önlemek adına yapının farklı bölümlerine uygulanır. Aynı zamanda, dış etkenlerden kaynaklı sismik gerilimlerinin de önüne geçer. Genel olarak dilatasyonu yerine getirdiği temel işlevler şöyledir:

• Titreşimi emerek oluşabilecek kırılımları azaltır,
• Çatlakların oluşumunu engellerken estetik açıdan da yapının daha düzgün görünmesini sağlar,
• Su, nem ve hava geçişini engelleyerek iç mekânın daha konforlu kullanılmasına katkı sunar,
• Yapı elemanları arasındaki gerilimi azaltır ve yapının kullanım ömrünü uzatır,
• Oluşabilecek termal stresten kaynaklı çatlak, küf oluşumu ve su sızmasını engeller.

Dilatasyon, deprem başta olmak üzere diğer dış kaynaklı sorunlara karşı etkili bir yapı uygulamasıdır. Bununla beraber faydalı bir dilatasyon derzi için yönetmeliğe ve zemin yapısına göre hareket etmek oldukça önemlidir.

Dilatasyon Derzi Ne Kadar Olmalı?

Dilatasyon genişliğinin ne kadar olması gerektiği ile ilgili bilgi, Deprem Yönetmeliğinde belirtilir. Buna göre deprem riskine karşı bırakılması gereken dilatasyon derzi, 6 m yüksekliğinde en az 30 mm yani 3 cm’dir. Genel olarak yapılarda 30-40 metrede bir derz bırakılır. İstinat duvarları ve kaldırımlarında ise 10 metrede bir boşluk bırakılması gerekir.

Böylelikle Dilatasyon kaç cm olmalı sorusunu yanıtladık. Şimdi bu önemli uygulamanın neden yapıldığını da detaylandıralım.

Dilatasyon Nasıl Yapılır?

Su yalıtımının dilatasyon ile ilişkisini anlamak, dilatasyonun nasıl yapıldığını kavramayı da kolaylaştırır. Temel dilatasyonda kullanılan malzemeler, suyun girmesini önleyecek şekilde uygulanır. Derzler doğru şekilde yalıtılmadığında, yapının iç kısmına doğru su sızıntısı yaşanabilir.

Su sızıntısını önlemek için dilatasyon bandı, plastomerik esaslı su yalıtım membranları, elastomerik esaslı membranlar kullanılır. Kullanılan malzemeler, derzin sağlamlığını artırırken su sızdırmazlığını da güvence altına alır.

Su yalıtımının başarılı şekilde gerçekleşmesi derzlerin doğru kapatılmasıyla mümkündür. Derzin doğru malzemeler ile uygulanışı da şöyledir:

• Açılan derzler, esnek ve su geçirmeyen malzemelerle doğru teknikler kullanılarak kapatılır. Malzeme seçimi ve uygulama tekniği, dilatasyon yalıtımın dayanıklılığını etkiler.
• Elastomerik dolgu malzemeleri ve dilatasyon bantları gibi esnek malzemeler seçilmelidir. Malzeme, hareket kapasitesine ve iklim koşullarına da uygun olmalıdır.
• Derzler temizlenmeli, toz, kir, yağ gibi maddelerden arındırılmalıdır. Yapışmayı artırmak için astar kullanılabilir.
• Malzeme doğru kalınlık ve genişlikte uygulanmalı, boşluklar kalmamalıdır. Su ile temas eden bölgelerde ise su yalıtım membranları kullanılmalıdır.

Dilatasyon derzi, bir yapının temeli ile çatısını birbirinden ayıracak şekilde uygulanır. İki veya daha fazla blok eklenerek aradaki boşluk kapatılır. Sonuç olarak dilatasyon derzlerinin doğru kapatılması, su izolasyonunun başarılı ve uzun ömürlü olması için elzemdir. Bu nedenle hem malzeme seçimi hem de uygulama tekniği profesyonel şekilde tercih edilmelidir.

Dilatasyon Derzi Hangi Alanlarda Yapılır?

Dilatasyon uygulaması, büyük ve geometrik desene sahip yapılarda başvurulan bir yöntemdir. Mesela otopark gibi uzun betonarme yapılarda bloklara ihtiyaç vardır. Otopark ile birlikte köprüler, AVM’ler, endüstriyel tesisler ve yüksek katlı binalardaki gerilimi ve yük hareketlerini kontrol etmek için derz uygulanır. Ayrıca büyük yüzeye sahip çatılarda ve su depolarında da izolasyonu güçlendirmek ve yapı ömrünü uzatmak için dilatasyon derzi kullanılır.

Kısacası dilatasyon, yüksek katlı betonarme yapılarda uygulanarak olası risk ve hasarı önlemeye dayalıdır. Dilatasyon su izolasyonunun başarılı bir şekilde tamamlanması için de izolasyona uygun malzemeler kullanılmalıdır. Bu doğrultuda Haydar Boz olarak dilatasyonu destekleyen su yalıtım ürünleri çözümleri sunarak yapının kullanım ömrüne katkı sağlıyoruz. Ayrıca dilatasyon derzinde bakım ve onarım işlemleri için de Onarım Güçlendirme Ürünlerimize göz atabilirsiniz.

Dilatasyon nedir, ne işe yarar sorularını cevapladık. Isı ve su yalıtımının öncü markalarının su yalıtım çözümleri için Haydar Boz aracılığıyla iletişime geçebilir, doğru ürünü doğru uygulamalar ile ele alabilirsiniz.